تبعیض بین فرزندان
تبعیض بین فرزندان
یکی از مهمترین اموری که در دین اسلام بدان سفارش شده، احترام به پدر و مادر است، احترام به والدین آنقدر برای خداوند ارزشمند است که در قرآن خداوند در چند مورد در حال سخن گفتن از شرک نورزیدن به خود است، که ناگهان سخن را قطع و بحث از احترام پدر و مادر می‌کند. (بقره/83، نساء36)
از نظر دین اسلام، برای هر یک از افراد خانواده در قبال دیگری حق و حقوقی قرار داده و وظایفی نیز تعیین شده است، که تنها در سایه رعایت آن می توان، انتظار خوشبختی و سعادت در اعضای خانواده را داشت.
در احادیث متعدد که از معصومین (علیهم السلام) بما رسیده است، توجه ویژه‌اى به فرزندان و رعایت حقوق آنان شده است. برخى از این احادیث به تبیین جایگاه فرزندان در خانواده و تأثیرى که بر زندگی دنیوی و اخروی داشته پرداخته‌اند. چنان‌که فرزند را برکت خانه، گلى از گلهای بهشت و نشانه‌ی نهایت خیرخواهى خداوند در حق بندگان بیان داشته‌اند، به طورى که دعاى فرزند در حق والدین در این دنیا مستجاب و شفاعتش براى ایشان در آخرت پذیرفته خواهد شد.
از این‌روست که در احادیث، فرزندان صاحب حق شمرده شده و پدر و مادر در مقابل ایشان مسئول دانسته شده‌اند. [1]
از طرفی هم به فرزندان با توصیه های قرآنی (بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً) یا (فلا تَقُل لَهُما افٍ) وظیفه‌ی سنگین تری واگذار شده است که احترام به پدر و مادر مهم تر و ارزش بیشتری دارد.
لذا اگر فرزندان حق پدر و مادر را رعایت نکنند، عاق می شوند در مورد پدر و مادر نیز این امر آمده که اگر حقوق فرزندان را رعایت نکنند مورد عاق فرزندان واقع می‌شوند. «یَا عَلِیُّ لَعَنَ اللَّهُ وَالِدَیْنِ حَمَلَا وَلَدَهُمَا عَلَى عُقُوقِهِمَا یَا عَلِیُّ یَلْزَمُ الْوَالِدَیْنِ مِنْ عُقُوقِ وَلَدِهِمَا مَا یَلْزَمُ الْوَلَدَ لَهُمَا مِنْ عُقُوقِهِمَا [2] خدا لعنت کند پدر و مادرى را که فرزندان خویش را بد تربیت کنند و موجبات عاق خود را فراهم کنند. اى على! همانگونه که فرزند عاق والدین مى شود، والدین نیز عاق فرزند خواهند شد».
تا جایی که اعتراض پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) به پدرى که فقط یکى از دو فرزندش را در حضور هر دوى آنها بوسید. [3]
با این‌حال به نظر می‌رسد در روایات تأیید شده است که والدین برخى از فرزندان خود را، احتمالاً به‌سبب وجود بعضى فضائل در ایشان، بیش از دیگر فرزندان خود دوست داشته باشند، ضمن آنکه این تمایز نباید ناشى از تفاوت جنسیت باشد.
2ـ با توجّه به نکته ای در بالا توضیح داده شد، میان اعتراض نسبت به حقوق برآورده نشده از سوی والدین با این که فرزند چه انتظاری از والدین خود داشته که برآورده نشده، فاصله زیادی وجود دارد؛ زیرا چه بسا ممکن است
اولاً: چیزی که فرزند خواستار آن است، حقّش نباشد.
ثانیاً: ممکن است درک طرفین از نحوه عملکرد والدین به گونه ای متفاوت باشد که باعث سوء تفاهم گردیده باشد. به عنوان مثال این حق برای پدر وجود دارد که در زمان حیات خود اموالش را به هر کس که می خواهد، تملیک نماید؛ امّا همین مسأله در زمانی که بخواهد، نسبت به آن وصیّت کند شکل دیگری به خود گرفته و باعث می گردد که نتواند نسبت به بیش از ثلث اموال خود وصیّت کند.
اگر این تشخیص شما صحیح بوده و از سوء تفاهم نیست، در آن اموری که قائل به تبعیض هستید خود را قدرتمندتر و با لیاقت‌تر نشان دهید، مثلا اگر در امور اخلاقی است، سعی در از بین بردن آن رذیله‌ی اخلاقی و تقویت در فضائل اخلاقی تلاش و کوشش کنید و اگر امور مالی است قناعت پیشه کنید و سعی در بهترین استفاده را از کمترین امکانات در خود ایجاد کنید و از کمبودها برای خود فرصت ایجاد کرده و قدرت و توانایی خود را بالا ببرید، در این اثناء تا حد نیاز با توکل به خداوند و توسل به اهل بیت این امر منفی را از بین ببرید.
اما نکته ای به پدر و مادرانی که بین فرزندان تبعیض قائل می‌شوند اینکه آن فرزندی را که به او بیشتر بها می‌دهید چه از نظر اخلاقی و چه از نظر مادی به این توجه کنید همان فرزند هم اگر بجایی برسد کمتر به شما توجه می کند و بیشتر می‌گوید وقت ندارم و سرم شلوغ است، و روزی خواهد رسید که طلبکار ترین و ناسپاس ترین فرزند آنها خواهد شد. (هرچه کنی به خود کنی، گر همه نیک و بد کنی) ولی فرزندی که کمتر به او توجه کردید با هزار شرمندگی به او توجه کنید که به شما کمک کند البته کمک او به شما وظیفه‌ی اوست ولی در عین حال این کم کاری و تبعیض شما موجبات طلبکار شدن فرزندی و شرمندگی از فرزند دیگر را ایجاد نکند که بهترین کار رعایت عدالت و مساوات میان فرزندان است./ از : پایگاه اطلاع‌رسانی رویش اخلاق و تربیت
پی نوشت:
[1]. ابن بابویه، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه، ج2، ص622، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، چاپ، دوم، 1413 ق.
[2]. همان، ج4، ص372.
[3]. علامه مجلسی، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج74، ص: 60.
